ul. 3 Maja
Spod pomnika schodzimy w dół ścieżką, by znaleźć się na dawnej ulicy Franciszka Józefa. Dzisiaj to ul. 3 Maja
Ulica ta powstała w dynamicznie rozwijającej się pod koniec XIX wieku dzielnicy miasta, już poza jego średniowiecznym centrum. Swoje powstanie zawdzięczała przede wszystkim naturalnie się narzucającemu nowemu traktowi łączącemu starą część Cieszyna z położonym za Olzą dworcem kolejowym i szybko powstającym wokół niego terenom składowym i przemysłowym. U schyłku XIX wieku władze miejskie stworzyły plan rozwoju tzw. „Wielkiego Cieszyna”, w którym wyznaczono szereg nowych ulic i powstanie nowych dzielnic mieszkaniowych, willowych i przemysłowych. Tak powstał szereg nowych ulic, położonych blisko siebie w dzielnicy Górne Przedmieście, których nazwy odzwierciedlały wiernopoddańczy stosunek władz miejskich do panującej dynastii habsburskiej: Plac następcy tronu Rudolfa (Kronprinz Rudolfsplatz, obecnie Plac Wolności), ulica Cesarzowej Elżbiety (Kaiserin Elisabethstrasse, obecnie ul. Stalmacha), Plac arcyksięcia Karola (Erzherzog Karlplatz, obecnie Pl. Ks. J. Poniatowskiego), ulica arcyksięcia Eugeniusza (Erzherzog Eugenstrasse, obecnie ul. Błogocka) oraz ulica Cesarza Franciszka Józefa (Kaiser Franz Josefstrasse). Poświęcona cesarzowi ulica połączyła w 1903 roku Plac Rudolfa i ul. Cesarzowej Elżbiety z Mostem Jubileuszowym. Zataczając dwa szerokie łuki przecięła dawne tereny licznych glinianek i cegielni, na miejscu których, wystawiono niebawem szereg eleganckich secesyjnych i modernistycznych willi. Wystawiono je wśród obszernych ogrodów, których główną ozdobą po dziś dzień są wspaniałe krzewy magnolii. U swego końca, w okolicach Lasku Miejskiego, szeroką ulicę przerzucono nad kanałem Młynówki i niżej położonym terenem (obecnie w miejscu tym znajdują się zabudowania i hale fabryki Maszyn Elektrycznych „Celma”). Powstały w ten sposób dwa mostki, z których drugi – „Mostek Otto Wagnera” (przy wejściu do „Celmy”) posiada oryginalne żeliwne balustrady z motywem słonecznika. Ich wzór zaprojektowany został w 1894 roku dla Wiedeńskiej Kolei Miejskiej przez wiedeńskiego architekta Ottona Wagnera, zwanego „ojcem wiedeńskiego modernizmu”. W balustradach tych autor zaszyfrował swe inicjały – słonecznik symbolizuje literę „O”, a poręcze wokół niego to „W”. W jaki sposób znane w całym Wiedniu balustrady znalazły się w Cieszynie nie wiadomo. Być może, że arcyksiążęca huta w Trzyńcu odlewała je dla stolicy monarchii, a część z nich trafiła na niewielki mostek przy cesarskiej ulicy.
Tekst: Mariusz Makowski
Fotografie: Dominik Dubiel, Paweł Halama, Daniel Hryciuk, Magdalena Jańczuk, Renata Karpińska, Mariusz Makowski, Joanna Rzepka Dziedzic, Anna Szostok Fedrizzi, Henryk Tesarczyk
W publikacji wykorzystano fotografie, dokumenty i eksponaty ze zbiorów:
-
Muzeum Śląska Cieszyńskiego w Cieszynie,
-
Książnicy Cieszyńskiej w Cieszynie,
-
Archiwum Państwowego w Katowicach, Oddział w Cieszynie,
-
Urzędu Miejskiego w Cieszynie,
-
Muzeum Beskyd, Frýdek Místek,
-
Mariusza Makowskiego
oraz ilustracje z publikacji:
-
H. Wawreczka, J. Spyra, M. Makowski,
-
„Cieszyn i Czeski Cieszyn na starych widokówkach i fotografiach”, WART, Nebory 1999.