Przypadkowe odkrycia zabytków paleontologicznych i archeologicznych na obszarze miasta Cieszyna oraz najbliższej okolicy budziły od dawna zainteresowanie miejscowych miłośników starożytności. Znane nam z historii najwcześniejsze znaleziska i próby ich określenia pochodzą z przełomu XVIII i XIX w. Są one związane z działalnością założyciela pierwszego cieszyńskiego muzeum, księdza Leopolda Szersznika, niestrudzonego badacza szeroko pojmowanej nauki. Ksiądz Szersznik nie tylko gromadził i opisywał znalezione w ziemi ślady przeszłości, ale jak wynika z jego zapisków penetrował prowadzone na terenie miasta wykopy, znajdując pozostałości pradziejowych i średniowiecznych naczyń czy też kości i zęby mamutów. Pierwsze planowe badania archeologiczne przeprowadzono w Cieszynie w roku 1934. Miały one na celu poznanie podziemi dawnego kościoła dominikańskiego /obecny kościół parafialny/. W trakcie prac odkryto pod posadzką kościoła szereg grobowców ze szczątkami pochówków znamienitych mieszkańców miasta. Do szczególnie interesujących należało odkrycie dużego grobowca pod posadzką prezbiterium oraz pochówku szwedzkiej arystokratki Sigrit Brahe, spokrewnionej z królewską rodziną Wazów. W końcu lat 60. powstałą Cieszynie sekcja archeologiczna Towarzystwa Miłośników Regionu, która z wielkim zapałem poświęciła się poszukiwaniom podziemi starego Cieszyna, odkrywając nie tylko nieznane dotąd obiekty podziemne, ale również dostarczając szeregu zabytków z czasów miasta średniowiecznego. Do najciekawszych należało odkrycie w rejonie ul. Szersznika tzw. kloak z bogatym zespołem wyrobów średniowiecznych. Prowadzone w tym rejonie, w latach osiemdziesiątych badania archeologiczne, wykazały istnienie kilku tego typu obiektów. Odkrycia te wiążą się z rozwojem przestrzennym miasta w okresie średniowiecza. Do najważniejszych należy zaliczyć badania mające na celu rozpoznanie przebiegu średniowiecznych murów miejskich. W roku 1980, w założonych w kilku miejscach wykopach zlokalizowano dobrze zachowane dolne partie kamiennych murów obronnych o szerokości 2 metrów. Otaczające miasto mury posiadały trzy bramy główne. Kamienne relikty jednej z nich - tzw. Bramy Frysztackiej, zamykającej od strony północnej dzisiejszą ul. Zamkową, stwierdzono podczas prac ziemnych związanych z budową ciepłociągu w roku 1998. Do ciekawego odkrycia doszło w ostatnim czasie również w północnej części dzisiejszego rynku. Podczas prowadzonych wykopów pod instalacje wodociągowe natrafiono na fragment kolistego, murowanego z kamienia obiektu o średnicy ok. 5 metrów. Obiekt ten w powiązaniu z materiałem ceramicznym oraz szczątkami obuwia można datować na XV w. Jaka była jego funkcja i w jaki sposób powiązać jego istnienie z istniejącym tutaj rynkiem przyjdzie dopiero wyjaśnić. W trakcie wspomnianych prac odkryto również warstwę bruku kamiennego, który wyznacza starszy poziom użytkowy rynku miejskiego. Odkrycie w roku 2000 pięknej kościanej figurki przedstawiającej postać kobiety, w płytko położonej warstwie średniowiecznej na ul. Fredry, czyli w rejonie miasta gdzie najpewniej należy szukać początków Cieszyna, stanowi bodziec do podejmowania większych prac archeologicznych, pozwalających na poznanie dziejów najdawniejszych. Do grupy przedstawionych tutaj ważniejszych odkryć archeologicznych związanych z poznawaniem dawnej przeszłości miasta można dołączyć drobniejsze odkrycia czy to studni miejskich, czy pozostałości dawnych wodociągów.